Hostel

 

            Well I'll come out with it: I'm worksick here. All from keeping an eye on this ghastly hostel that's so big it seems like an empty hospital. At these morning hours when everyone's already sloped off in the direction of Paraíso, Ipiranga, Mooca, Praça da Sé or else right out of São Paulo to their work places, I can recall my previous job which has ground me down and worn out half my energy. And worksick I am when I see the dormitories for six or twelve men, beds down each side, or all the more so when I see that rambling wooden pile with it's beds empty at every corner. And so I gaze at the door, at somebody clearing up last night's mess, a lost body pushing the floorboard's fifth along with a broom. Everything outside: mounds of earth, sand, stacks of planks, bricks which have lain idle so long as they wait their tum to go into buildings, and tools alongside on the waste plot.

            Everywhere keeping an eye, I work at night. In a downpour, a showery night, it's not too bad. You get used to it. It's only a bit of a pain when there's the flu about and they're coughing the night long. And then the coughing keeps trashing the gloom of the hostel and the gleaming lamplit street outside. As it breaks the silence, out there amid the small hours a police vehicle drives slowly past almost stopping in front of Vila Mariana cemetery, right in front of it, you have nights when there are sleep-winced faces to excite me: parked cars, folk joining vigil beside the cemetery, going in and out with tear-filled eyes.

I keep an eye on those streets and too those houses of better-off folk, they've even got gardens in front, for these eyes I have that mind the hostel with the turn from night into day reach that far just that it doesn't do to keep an eye on life that runs past day after day.

Every day, the lorry bring them back and forth. In the morning, just as it breaks, still dark though, the men get up one by one, sleepy faces, they don't have the hum of the evening on their return they seek seemingly to scare fear away from here and to banish the tales that each has brought from Minas, Bahia, Pernambuco, Ceará, Paraíba, again Minas, like Silvestre who's done every job and has to date killed three back home, that's his story, but you can see it's a load of bluster so it's accepted in disbelief.

And in the early hours there's little to do, compared out least with the evening, around four o'clock. On the stroke of four, some lorry appears in the street, with silent men in the back, it draws up, I open the gate, the lorry creeps gently in, the men get down holding their tools, others leap off running for their rooms, this place becomes a fairground, you can hear someone's chat, someone else's cassette player on, radio music from every angle, it livens up in there. It darkens with folk. That's how I like it.

The next day as the hours slip on, silence is back again. When it gets like that at eight in the morning not a fly buzzes against the walls of the hostel rooms. And way out in the outskirts, I know the men are digging holes, pumping water from gulleys, cutting out side streets. Men working till they lose their yap, as they say, men bathing their shirts in sweat, sweat streaming down their backs to meet their trousers, soaking their clothes in the heat of the streets of hurrying cars and horns whining at the crammed and dusty streets.

With the last lorry to leave, in the now broad daylight, the hostel cools from the warmth of the men, a hundred of them were you to count them, and then I find my corner and snatch sleep from my body as the sun lights up outside in the street. During such hours not a clatter of a single digger harnpers sleep, that heavy sweaty sleep of the afternoon heat, a sleep seeming delirious, seeming something akin to death. The cold season, Julys of wayward winters, is good. Hapless sleep of cold afternoons, the wind seeping trough the chinks of the shack for the screen just here is made out of the thin wood that partitions off the dormitories and I've even seen men huddling against the bodies of others, in mid-June, putting their beds together quite without evil intent, wanting to catch each other's warmth in that bitter cold.

In the night, as I'm keeping an eye, with the cold running into my body aching within its uniform as in the hostel the snores of a hundred mouths just awaiting the four o'clock call. The lorries leaning to the wall, snoring warming up, the driver inside with windows shut just waiting for the men to mount the bodywork to start the ride, some traveling locally, others farther afield, for them all the same job. The city awakening to find men already in the grip of earth-movers, hoes spades, breaking asphalt, dragging earth out of the streets and clearing gulleys.

When the hostel started, two years back now, when you could still count up the men who lived here, when there wasn't the noise that scares today's sadness, in the morning, there was Dora1ina. Now she never passes the front of the hostel. She does the rounds of other streets as if avoiding here. It was good here at the start because Doralina, a cleaner at a block in the street would come past brazenly bringing bread and milk opposite enticing me, me in the rubberized uniform and the company's blue sailcloth. I'm not bothered, but I am mad about the need for a woman.

 

 

 

Red Material

 

Material bequeathed by withering

highways dusky faces

of greying migrations

(Arnaldo Xavier)

 

1952 -- Youthfulness shone from my skin, anyone seeing if would say: so young, and bit daft still. What I had: one of my father's dreams as old as himself who had spent all that life of grit as he saw the children who were born in each and every year. And too: mother curled up on the bed shielding the child which was as tiny as her words resisting me, why are you going so far away? I: as I saw aiways there the ageing which came down the passing years brought unbeknownst by whom but which kept entering into people. How could I remain so stranded in life. Waiting for father to die, for number to die, here everything's so paltry -- even life itself.

 

1953 -- The lorry didn't wait for the light to come. Some sleep. Others, cursing or weeping. Myself, in silence. Brown canvas keeping rain and sun off people and catching the dust. Bahia, so big. Minas, mountains, mud and sleep hills, the lorry laden with people chumming the earth up with sand and stones flying down those poor roads. São Paulo: like in father's old dreams, red like São Miguel where on January afternoon I docked by a now small sun. The big chemical works was beckoning me over the following days, calling me in. I was taken on. Towards the year's end, I went back to Bahia for the holidays. I brought Adelina back with me and she filled the gap for a woman.

 

1954 -- I bought a plot in Jardim Helena. In the course of the year I built one room and a kitchen on eight Sundays at a stretch and I made this start of a home into somewhere to live. Like on a rural patch, toads sang by night far away on the banks of the Tiete. Adelina's aiways saying I feel homesick. Reinaldo was born.

 

1955 -- João Batista wasn't born though he had already a name and all but took that weak Adelina to the grave and how she suffered over the year. The following news arrived by hand and belatedly: "Father drowned as he was trying to save one of Colonel Gercílio Batista's calves in the depths of Bananeiras river."

 

1956 -- A boy's born: Getúlio Vargas.

 

1957 -- A girl's born: Maria Aparecida.

 

1958 -- I knocked up another room. With Adelina giving a hand and Reinaldo getting caked in mud and the house changing shape. Other houses started to go up around. At the beginning of September Adelina had an operation, was overwrought: I kept house and would rise early for the works and come back by the path, I asked for help and the few neighbors came to my aid.

 

1959 -- I was stricken by homesickness and travelled to Bahia on my own. Adelina stayed on behind. I could see: Bananeiras looked just as before, everything the same, everything older, only the water flowing in the river where I bathed had changed through the rapids.

 

1960 -- At the beginning of the year: Roberto was born. At the end: Adelina fell down at the well, she slipped carrying a pailful and lost a child which miscarried. She wasted, her skin gripped her bones; as every evening I got home I found Adelina still alive thanks be to God.

 

1961 --I bought a bike.

 

1962 -- Reinaldo started working at Brás shining shoes on a pitch at the railway station, he'd get up really early every day when still dark. When the year was nearly over we bought a television at great sacrifice.

 

1963 -- Adelina wakes up one night screaming into the dark, having dreamt a nightmare, seemingly a thousand men were strangling her, it terrifies the entire household and she gave birth to an object, dead and slight, neither man nor woman, just three months gone.

 

1964 -- A letter arrived saying: "mother has died and before, when still alive, she got me to make her a dress in red material which I sent her as a present and asked me, with a foreboding of the death that was about to mark her out, that I make it like a shroud for her. And so I did."

 

1965 -- Getulio was killed in the first asphalt street here, under a light vehicle which vanished into the streets of dust for ever.

 

1966 -- Adelina grew so sad trough the year, she would drift around on Sunday afternoons, comparing "so wretched here, so wretched there, this is pure bondage."

 

1967 -- Adelina's mother dies. She went into six month's and six days morning, every time she spoke mumbling that it's my fate to be living here in this prison camp."

 

1968 -- Some soldiers came. They banged at the door and I opened. They were going to take me away. Adelina clung on to me, one soldier hit her with his rifle. She let me go. I got back, it was a mix-up, but for months I couldn't look Adelina's downcast eyes head on.

 

1969 -- Adelina has died. A worse fate for the one who's left, the fate of everyone alive. The whole year long, in purgatory, with loneliness weighing me down, the children growing up and Jardim Helena filling up with folk.

 

1970 -- Maria Aparecida would sob when refused things that no one could ever ever have here. I asked her to wait till she was a bigger girl and could go out to work. One day at home it didn't down. She vanished to her fate.

 

1971 -- Reinaldo fell madly in love and wanted to get married. He brought the wife to live here and I built a room for them on the back of the house.

 

1972 -- Maria Aparecida has vanished for good. Nobody has ever again mentioned her. Everyday Adelina's absence was ailing me more. A sad year.

 

1973 -- I was awarded a medal for twenty years service. Ronaldo scoffed; "what's the good of that, dad?" I answered: "Just don't scoff at things from higher management!" I put the medal away in a trunk and the other day I found it: gone rusty.

 

1974 -- My trade card was falling to bits with the passage of time, sweaty, soaked and dried in my back trouser pocket.

 

1975 -- My resignation was accepted at the works. I left the place. I opened the bar you can see here. A small one, not too many customers so far but it'll pick up. I'm sure of that.

 

1976 -- I keep in the bar from night till morning and from morning till night as if seeking treatment for being all alone. Rita, Reinaldo's wife, and whoever would have thought it of that frail body, has become a mother, the hope of this body, a dream newly restarted at a life's end. I'm sorry for Reinaldo: so full of hopes he is. Honest to God.

 

 

 

 

 

Schlaflose Nacht

 

            Mutter ist jetzt bestimmt schon im tiefsten Schlaf. Ich dagegen war wie ein Blöder sitzen geblieben und stellte nur unsinnige Fragen. Sie antwortete, ging hinaus, um sich hinzulegen. danach tat es mir leid. dabei wei_ ich genau, morgen würde ich wieder fragen. Stimmt. Ich wu_te es längst, da_ sie häufig. mit den Vorbereitungen für das Abendessen beschäftigt, antwortet: »Dein Name ist otto. wie es Gott gefallen hat, so lange ich lebe, wird keiner ihn dir nehmen und auch nicht ändern. Du wirst damit sterben.«

            Ich stand vom Stuhl in der Küche auf, schon seit dem frühen Morgen ziemlich schlecht gelaunt, denn so geht es jeden Tag. Ich zog den Vorhang zur Seite, der das Zimmer von der Küche trennt, ging leise hinein, um nicht zu stören, hob den noch warmen Fernseher vom Bett, lehnte ihn ans Kopfende, legte mich hin und machte das Licht aus... Im Kopf sträubten sich die Gedanken gegen Mutters Antwort, Gott verzeih mir, wenn ich ihr böse bin. Einschlafen konnte ich dann aber noch lange nicht. Ich drehte mich zur Seite, drehte mich zurück, zog das Laken über den Kopf, schob es wieder zurück, verdrehte die Augen, suchte nach Erklärungen für die Risse an der Decke. Nichts. Der Schlaf kam nicht. Ich stand auf Zehenspitzen auf, ging in die Küche, trank Wasser aus dem Hahn, ging zurück. Der Schlaf war verscheucht, endgültig geflohen, ich hatte nicht die geringste Lust zu schlafen.

            Ich wollte keinen anderen Namen, nein. dachte ich. Jetzt merkte ich, da_ ich pinkeln mu_te. Ich kniete mich auf das Bett und sah aus dem Fenster. sah das Licht da drau_en im Klo brennen. Irgend jemand aus dem anderen Haus war schon drauf. Ich hielt es zurück, verkniff mir das Pinkeln, die Blase platzte schon fast. Ich wartete, bis das Licht ausging. lie_ ein bi_chen Zeit vergehen und ging hinaus. Ich kam erleichert zurück, schlo_ die Tür ab und setzte mich im dunklen Zimmer auf das Bett, betrachtete Mutter im anderen Bett, wie sie auf dem Bauch lag, von oben bis unten zugedeckt, schwach atmete, mit diesem rasselnden Geräusch in der Brust, so als ob sie gleich platzen würde, aber sie war ganz ruhig und schnarchte. Ich stellte mir vor, sie läge im Sterben, dann verfluchte ich diesen Gedanken, ging zu ihr, legte eine alte Hose auf die eiskalten Fü_e und betrachtete sie mit ihrem von der vielen Plackerei erschöpften kleinen Körper.

Dasitzen, auf den Schlaf warten, der nicht kam, an den nächsten Tag in der Fabrik denken, wo ich dahindämmern würde, mit stehengebliebenem, verlorenem Blick. Das wollte ich nicht. Ich ri_ mich zusammen, zog das erstbeste Kleidungsstück an. Ich überlegte, wollte einen kurzen Spaziergang durch die menschenleere Stra_e machen, da drau_en etwas Luft schnappen, auf dem Bürgersteig bis zur Ecke gehen, nicht weit, es war ja schon spät. Dann denselben Weg zurück. Danach konnte ich wohl schlafen. Also ging ich.

Besorgt, Mutter könnte einen kalten Luftzug abbekommen, öffnete ich sehr vorsichtig die Tür, ging leise hinaus. An der Pforte blieb ich stehen. Nicht einmal Hundegebell war in der Stille zu hören, nur der leichte Wind. Ich suchte meinen Hund, er war nicht zu sehen. Ich öffnete die Pforte, dachte an Vater, wie er damals, vielleicht nur ein paar Tage vorher, gerade erst mit uns hier angekommen war, ich noch klein und völlig ahnungslos, dann war er dort in Pinheiros auf dem Bau gestorben, hatte sich nicht einmal von uns verabschiedet. Ich wei_ noch, sie brachten den Toten, er sah Vater überhaupt nicht ähnlich, er war kalt, wir erkannten ihn nur vom Gefühl her, nur beim Näherhinsehen, die Leute, die den Leichnam brachten, sagten, wir sollten ihn gleich begraben, man dürfe nicht noch länger warten, dic Papiere wären alIe fertig, sie legten ihn in den Sarg, den sie selbst bestellt hatten, lie_en den Toten nicht einmal in der Kirche segnen, was bei uns so Sitte war, und begruben ihn. Wir, noch ganz neu da und ohne jeden Argwohn, lie_en sie machen. Wer wollte denn auch in so einem Augenblick denken, da_ irgend etwas nicht stimmte? Ich dachte erst einmal an Mutter, die lebte, die mehr unter dem Schmerz des Todes litt, mehr als ich, ich verstand ja kaum was. An diesem Tag beklagte Mutter sich über das Leben, weinte mit der Hand vor dem Gesicht, wollte mit meinem Vater begraben werden, ich hielt sie fest, bat, Ruhe zu bewahren, alles würde sich finden. Sagte, daB alIe sterben, aber das sagte ich nur, um sie zu beruhigen, denn ich litt auch. Am nächsten Tag war sie gefa_ter, weinte leise und verstohlen. Sie sprach nicht mehr vom Tod und schuftete, damit es mir an nichts fehlte. Bis heute wei_ ich nicht, wie sie das geschafft hat, es war bitterhart, das habe ich gesehen. Wenn ich nach Vater fragte, erzählt sie die eine oder andere Geschichte, erinnert sich an vergangene Gespräche, aber an den Tag seines Todes, als der Leichnam hier ankam, rührt sie nicht.

Ich lehnte die Pforte an, der Hund tauchte auf und jagte die leere Stra_e entlang, ich rief leise nach dem verflixten Viech. Er blieb erschöpft auf dem Bürgersteig gegenüber sitzen. Ich kümmerte mich nicht weiter darum, ging die Stra_e hinunter. Drückende Stille, Geisterstunde, aber ich hatte keine Angst, war gewohnt, um diese Zeit mit der Bahn zu fahren, ich ging bis zum Ende der Stra_e, ein kleines Stück, bis vorn an die Ecke, in der Hoffnung, da_ der Schlaf mich überkäme. Dunkler Himmel, wenige Sterne, zum Schmuck der Welt, an den Fingern abzuzählen. Ich schlenderte sorglos, ganz langsam den Bürgersteig entlang. Betrachtete die nächste Stra_e, sie war ebenso still wie meine, schlief ebenfalls im Morgengrauen. Ich drehte auf den Zehenspitzen um und ging mit gesenktem Kopf zurück, mit den Gedanken weit weg, die Hände in die Hosentaschen gestopft, um sie vor der Kälte zu schützen.

»Wo willst du hin, junger Mann?« fragte die Gestalt, die da direkt vor mir stand, von der Stra_enlaterne in gelbes Licht getaucht. Ich hatte ihn überhaupt nicht gesehen, als ich kehrtmachte, kurz vor Tagesanbruch sa_ ich nun in der Patsche, mein Herz jagte vor Schreck.

Der Mann schlenkerte mit der Hand, machte ein Zeichen und kam mit festen Schritten auf mich zu; ich blieb fast stehen; er kam näher; ich blieb an der Mauer stehen, wollte mich bewegen, fürchtete mich vor jeder Bewegung.

Der Mann kam langsam immer näher, die Scheinwerfer des Autos gingen an und leuchteten auf mich, er stand jetzt neben mir, ich sah, wie seine Hand etwas am Gürtel berührte. Dann kam es, Papiere, sagte er, die Stimme durchbrach den Frieden der Stille. Das erleichterte mich etwas, aber mir fiel ein, da_ ich ohne Ausweis hinausgegangen war. Ich tat, als suchte ich in den Taschen. Schlie_lich sagt ich, ich wohne gleich hier, und zeigte mit dem Finger auf das graue Haust das in dieser nächtlichen Stunde wie tot zwischen den anderen Häusern lag.

Ich klopfte die Hosen, die Tasche im Hemd ab und sagte, hab sie zu Haus vergessen, und wiederholte, da_ ich gleich dort wohnte.

Er befahl mir, die Arme über den Kopf zu haben: ich hob sie hoch. Wozu bin ich nur so naiv, ohne jede Vorsichtsma_nahme mitten in der Nacht hinausgegangen, dachte ich. Voll Angst, die Hosen könnten runterrutschen, denn kein Gürtel hielt sie fest, ging ich voran und er hinterher, auf den immer heller werdenden Scheinwerfer zu. Ich dachte an Mutter, stellte mir vor, wie sie aufwachte, das leere Bett sah, hinausgehen, mich in dieser Klemme sehen und sich zu Tode erschrecken würde.

Sogar jetzt herrschte noch Stille in der Stra_e. Ich merkte nicht einmal mehr den Wind, der Körper war vor Angst warm geworden, er glühte bei dem Gedanken an die Geschichten, die man sich darüber erzählte, was solche Leute mitten in der Nacht mit einem Pechvogel wie mir anstellten.

Der Hund lief los, überquerte die Stra_e, rannte zwischen dem Mann und mir durch, stie_ die angelehnte Pforte auf, sprang über den rissigen Zement auf den Hof und knurrte leise, ohne sich umzusehen. Auch ich sah mich nicht um, obwohl ich es gern getan hätte. Keine Ahnung, wie ich überhaupt bis zum Auto kam, die Beine gehorchten mir nicht mehr und die hocherhobenen Arme schmerzten. Ich hei_e Otto, ich wohne hier, sagte ich. Ich wies mit dem Kinn in die Richtung, die Hände hatte ich ja oben. Ich war nicht müde, konnte nicht schlafen, bin hier auf dem Bürgersteig hin- und hergelaufen, bis ich müde wurde, fügte ich hinzu.

Der Mann blieb unverschämt dicht neben mir stehen, rempelte mich fast an, ich spürte, da_ er aus dem Mund und nach verschwitzten Kleidern roch.

Die Angst lie_ nicht einen Moment nach, wurde nur noch grö_er. Gedanken an die Schweinereien, die sie ohne weiteres diesem in der Nacht verlassenen, schutzlosen Körper antun konnten. Er stand da, den Blick auf mich gerichtet, drehte sich zu den anderen da drin im Auto um und sagte: »Was machen wir mit dem Doktor Otto?« Dieser Doktor tat noch weher als die Arme in der Luft. Anmache, dachte ich, genau... Kümmer dich nicht drum. In solcher Situation ist es am besten, ganz ruhig zu bleiben, da darfst du noch nicht einmal nachdenken. Niemand auf der Stra_e, der hatte sagen können, da_ er mich kennt. Immerhin hätte ja einer, der sich zu dieser Nachtstunde hierher verirrte, die Lage retten können. Ganz bestimmt würden sie mich mitnehmen, bestimmt. Ich überlegte, und wenn ich nun nach jemand rief, schrie, nein! Mutter konnte aufwachen, vor Schreck einen Schock bekommen. nein. Lieber sein lassen.

Da gab einer drinnen im Auto, wei_ nicht, welcher, konnte ihn nicht einmal sehen, den Befehl: »Gib ihm eine an die Birne und dann schick den Herrn Otto ins Bett.«

Eh' ich mich versah, holte die Hand des Mannes aus und traf mich voll am Schädel, ich hörte einen dumpfen Knall, schwankte über den Bürgersteig, hielt mich an der Mauer fest, machte mich auf den nächsten Schlag gefa_t, er kam nicht, stemmte mich mit den Fü_en auf die Erde, innerlich total angespannt, voller Angst. Ich rannte durch die Pforte, das Auto fuhr langsam die Stra_e runter, der Kopf schmerzte, der Hund heulte lauter, ich wollte weinen und verkniff es mir. Ich öffnete die Tür. Ein dünnes Blutrinnsal lief mir aus der Nase, ich wischte es mit der Hand ab und zog kräftig hoch. Es hörte sofort auf. Ich ging hinein. Schob den Vorhang beiseite. Mutter bewegte sich im Bett, zog das Laken vom Kopf und sagte: »Schon so spät?« »War nur drau_en auf dem Klo«, antwortete ich. Ich kniete mich auf das Bett, sah auf die Stra_e, es war niemand mehr zu sehen, sie war still, verlassen, ruhig. Ich legte mich hin, dachte mit Schrecken an den Wecker, der sich bald mit Geklingel melden würde.

Morgen bei der Arbeit werde ich todmüde sein, das wei_ ich jetzt schon. Ich sagte ja schon, da_ ich Otto hei_e, hat mir noch nie gefallen. So hei_en nur Priester. Oder waren es Grafen? Alle Welt hatte bekannte Namen, und dann meiner, Otto! Konnte man denn so hei_en? War das denn überhaupt ein Name?

 

Translated by Kay-Michael Schreiner

 

 

 

Sömnlös Natt

 

Mamma sover säkert djupt redan nu. Jag hade suttit som ett fån och ställt dumma frågor till henne. Hon svarade och gick iväg för att lägga sig; det gjorde mig ledsen, men jag vet med säkerhet att jag kommer att fråga igen imorgon. Just precis.

Jag visste sedan länge att hon. då hon höll på med förberedelserna för kvällsmålet. som vanligt skulle svara: »Ditt namn är Otto, tack och lov, så länge du lever kommer ingen att ta det ifrån dig och inte heller ändra det. Du kommer att dö med det.»

Jag reste mig från stolen i köket, på dåligt humör ända sedan morgonen. ty varje dag är det likadant. Jag drog undan draperiet som delar rummet från köket. gick tyst in för att inte störa mamma, lyfte upp teven, som fortfarande var varm från sängen och lutade den mot huvudänden, Ia mig ned och släckte lampan. I huvudet stred tankarna mot mammas svar, må Gud förlåta mig om jag gör henne illa.

Jag kunde inte somna på länge an. Jag vände mig på sidan, vred mig tillbaka, drog lakanet över huvudet, tog bort det igen, rullade med ögonen, sökte förklaringar till hålen i taket. Ingenting hjalpte. Sömnen kom inte.

Jag steg upp på tåspetsarna, gick ut i köket och drack vatten ur kranen, gick tillbaka. Sömnen var försvunnen, borta, jag hade inte minsta lust att sova. Nej, jag ville inte ha något annat namn, tänkte jag.

Nu märkte jag att jag var pinknödig. Jag ställde mig på knä i sängen och tittade ut genom fönstret, såg att lampan därute på dasset var tänd. Någon från det andra huset var redan där. Jag höll mig, blåsan var nära att spricka. Jag väntade tills ljuset släcktes, lät en liten stund gå och gick ut.

Jag kände mig lättad när jag kom tillbaka, låste dörren och satte mig på sängen i det dunkla rummet. I den andra sängen såg jag otydligt mamma; hon låg på magen, helt övertäckt uppifrån och ned. Hon andades svagt med en rasslande harkling i bröstet, som om hon behövde större plats, men hon var helt lugn och snarkade. Jag förestallde mig att hon låg för döden, men jag lät tanken fara och gick över till henne, la ett par gamla byxor på hennes iskalla fötter och betraktade hennes av slit utmattade lilla kropp.

Jag satt där och väntade på sömnen, som inte kom, tänkte på nästa dag i fabriken, hur jag skulle stå där med stel, förlorad blick. Det ville jag inte.

Jag tog mig samman och drog på mig första bästa plagg. Jag funderade, ville ta en kort promenad längs den folktomma gatan, få lite luft där ute, gå på trottoaren fram till hörnet, men inte så långt eftersom det var sent. Och sedan samma väg tillbaka. Sedan skulle jag väl kunna sova. Så gick jag.

Orolig över att mamma skulle kunna känna det kalla luftdraget, öppnade jag dörren mycket försiktigt och gick tyst ut. Vid porten blev jag stående. Inte ens ett hundskall hördes i stillheten, endast en svag vind. Jag sökte efter min hund men såg den inte.

Jag öppnade porten och tänkte på pappa, när han den gången för inte så länge sedan kom hit; jag ännu liten och helt aningslös. Sedan dog han borta på bygget i Pinheiros, utan att ens ta avsked av oss. Jag minns ännu hur de kom med kroppen i en firmabil, kroppen liknade inte pappa, den var kall. Vi kände igen honom bara genom känslan som trängde fram, bara genom att vi stod honom så nära. Människorna som hade mig sig liket sa att vi skulle begrava honom genast, vi fick inte vänta längre, alla papper var färdiga. De la pappas kropp i kistan, som de själva ordnat, och lät inte ens den döde välsignas i kyrkan, vilket var sed och bruk hos oss. Så begravde de honom. Vem kunde väl i ett sâdant ögonblick tänka på att någonting inte stämde? Jag tänkte i första hand på mamma, som levde och som led mer av dödens smärta än jag, som ingenting förstod.

Den dagen beklagade sig mamma över livet, grät med handen för ansiktet och ville bli begravd med pappa; jag höll fast henne, bad henne vara lugn, allt skulle nog ordna sig. Jag sa att alla skulle dö, men det sa jag bara för att lugna henne, för också jag led.

Nästa dag var hon behärskad, grät tyst och förstulet. Därefter talade hon inte mer om döden utan slet för att ingenting skulle fattas mig. Än idag vet jag inte hur hon klarade det, det var bittert, det har jag sett. Än idag när jag frågar något om pappa, berättar hon en eller annan historia, påminner sig ett förfluget ord, men dagen för hans död, då liket kom hit, berör hon inte.

Jag lutade mig mot porten, hunden dök upp och sprang iväg längs gatan; jag ropade tyst efter det satans kräket, som utmattad satte sig på den andra trottoaren. Så gick jag därifrån.

Jag gick ned längs gatan. Det var tryckande stillhlet, spöktimmen, men jag kände ingen ångest, jag var van att åka tåg vid den här tiden. Jag gick till slutet av gatan, en liten bit, fram till hörnet, och hoppades bli sömnig. Himlen var dunkel, ett fåtal stjärnor lyste upp världen, de gick att räkna på fingrarna. Jag släntrade långsamt och sorglöst längs trottoaren. Jag betraktade nästa gata, som var lika lugn som min; den skulle nog också sova ända till gryningen. Jag vände stegen och gick tillbaka med sänkt huvud, med tankarna långt borta och händerna i fickorna för att skydda dem mot kylan.

»Vart är du på väg, unge man?» frågade gestalten som stod rakt framför mig, gulaktig av gatlyktans sken. Jag hade inte alls sett honom då jag vande om; men strax före gryningen satt jag redan i fällan, mitt hjärta jagade av fasa.

Mannen dinglade med handen, gjorde ett tecken och kom med bestämda steg emot mig; jag stod stilla; han kom närmare; jag blev stående vid muren, ville röra mig men fruktade för varje rörelse.

Mannen kom långsamt närmare. En bils strålkastare tändes och lyste på mig. Mannen stod nu helt nära mig, jag såg hans hand röra vid något i bältet. Sedan kom det: »Papper», sa han, och rösten bröt igenom den stillsamma tystnaden. Jag kände mig en aning lättad, men så slog det mig att jag hade gått ut utan identitetskort. Jag låtsades söka i fickorna. Slutligen sa jag: »Jag bor i närhetern» och pekade med fingret på det gråa hus, som nu i natten stod som dött mellan de andra husen.

Jag klappade på byxorna och skjortfickan och sa: »Jag har glömt det hemma» och upprepade att jag bodde alldeles därborta.

Han befallde mig att hålla upp händerna över huvudet; Jag lyfte dem. Varför är jag så naiv, gâ ut mitt i natten utan varje försiktighetsåtgärd, tänkte jag. Jag var rädd att byxorna skulle falla ned, eftersom jag inte tagit på mig något bälte. Jag gick framåt och mannen kom bakom mig. Vi närmade oss strålkastarna som lyste allt skarpare på oss. Jag tänkte på mamma: hur hon vaknade och såg den tomma sängen, gick ut, fick se mig i denna knipa och blev dödsförskräckt.

Än så länge härskade stillheten över gatan. Jag märkte inte ens vinden. Kroppen hade blivit varm av rädslan, den glödde när jag tänkte på historierna där det berättades om vad sådana människor kunde göra mitt i natten.

Hunden korsade gatan, sprang mellan mig och mannen, stötte upp porten som stod på glänt, och gick in över den spruckna betongen på gårdsplanen. Den morrade tyst, utan att se sig om. Inte heller jag såg mig om, även om jag gärna hade velat göra det. Jag har ingen aning om hur jag kom fram till bilen, benen tillhörde inte mig längre och mina uppsträckta armar värkte. »Jag heter Otto, jag bor här», sa jag. Jag pekade med hakan, för händerna höll jag ju uppe. »Jag var inte trött, kunde inte sova, har gått här på trottoaren fram och tillbaka tills jag skulle bli trött», tillade jag.

Mannen stod kvar oförskämt nära mig, försökte ställa till bråk. Jag kände lukten från hans mun och från hans svettiga kläder.

Skräcken släppte inte för ett ögonblick utan blev bara större. Jag tänkte på de svinaktigheter som de utan vidare skulle kunna göra mot min skyddslösa kropp. Mannen stod där orörlig och såg på mig, vred sig till de andra inne i bilen och sa: »Vad gör vi med Doktor Otto?» Det där Doktor gjorde mer ont an mina uppsträckta armar. Bry dig inte, tänkte jag.

Det fanns ingen på gatan som kunde tala om att han kände mig. Vem som än hade förirrat sig hit vid denna tid hade kunnat rädda situationen. De skulle helt sakert ta mig med, det var jag förvissad om. Och om jag nu ropade efter någon, tänkte jag, skrek. Nej. Mamma kunde vakna och få em chock av skracken. Nej. Det var ingen idé. Det var bättre att låta bli.

Då gav någon inne i bilen order, jag vet inte vem, kunde inte ens se honom: »Ge honom ett slag i huvudet och skicka sedan herr Otto till sängs.»

Innan jag hann skydda mig, höll mannen upp handen och träffade mig hårt i huvudet. Jag kände slaget, vacklade på trottoaren, höll mig fast vid muren, gjorde mig beredd på nästa slag, som inte kom, tog spjärn med båda fötterna på marken, alldeles spänd invärtes, full av rädsla.

Jag sprang in genom porten. Bilen for långsamt vidare längs gatan. Mitt huvud värkte. Hunden ylade högre och jag sparkade till den, jag ville gråta men tog mig samman.

Jag öppnade dörren. Det kom blod ur min näsa. Jag torkade bort det med handen och andades in häftigt. Då slutade det genast att blöda. Jag gick in och drog draperiet åt sidan. Mamma rörde sig i sängen, drog bort lakanet från huvudet och sa: »Redan morgon?» »Jag var bara ute på dass», svarade jag.

Jag ställde mig på knä i sangen och såg på gatan, såg inte längre någon; gatan var stilla, övergiven, lugn. Jag la mig ned, tänkte oroligt på klockan som snart skulle väcka mig med sitt ringande.

I morgon på arbetet skulle jag vara dödstrött, det visste jag. Jag har redan sagt att jag aldrig tyckt om att heta Otto. Så heter bara praster. Eller var det grevar? När alla har vanliga namn så kommer jag med mitt, Otto. Var det verkligen ett namn?

 

Translated by Lars André e Marianne Fors

 

 

 

 

Ik, Filippus

 

 

Ik ben weer terug in Betsaida. Het morgenlicht is zo helder dat men een groep vissers kan zien in hun strijd tegen de golven op het meer van Galilea en, verder weg, kun je zelfs de Jordaan zien, die zijn water in een schijnbaar dunne draad aan het meer afstaat. Ik til mijn hoofd op en kijk naar de omgeving van de plaats waar ik geboren ben en waar ik zo vaak met mijn vader de viskunst bedreef.

            Waarom ben ik teruggekomen? Terwijl ik me langzaam naar een stille plaats van weinig herinneringen begeef en de zwoele wind van het meer in mijn gezicht voel, kom ik tot de ontdekking dat ik het waarom niet weet. Ik voel slechts dat alles mijn gekwelde ziel beroert.

            Ik heb Jeruzalem weer achter me gelaten. Reizend langs onbeschutte wegen, alleen, terwijl mijn gedachten gaan over de laatste levensdagen, lukt het mij niet om het raadsel op te lossen. Ik voel me een eenzame vogel, zoals ik me ook een tijdje geleden voelde, toen ik voor de eerste keer die man tegenkwam.

            In het begin heb ik zijn voetsporen gevolgd, geboeid als ik was door zijn woorden die met een charismatische toon vibreerden te midden van de menigte zwervers en daklozen. Ik herinner me nog dat ik aan Bartolomeüs - de vriend die vanaf dat ogenblik zich ook bij hem had aangesloten - vroeg,: “zal dit het teken zijn dat we degene gevonden hebben, op wie heel het Israëlische volk aan het wachten is?” Ik heb zijn antwoord niet afgewacht, maar gezegd: “volgens mij hebben we degene gevonden over wie Jesaja gesproken heeft en waarnaar andere profeten ook verwezen hebben, de Nazarener, de zoon van Jozef”.

            Nog op diezelfde dag, in Betsaida, zag ik de macht van zijn magie van heel dichtbij. Ik herinner me het alsof het vandaag was. Bij zijn vertrek uit een gehucht, struikelde een blinde over de voeten van de omstanders, terwijl hij vroeg om door hem aangeraakt te worden. Iedereen keek verbaasd. Toen pakte hij de blinde bij de hand en bracht hem naar een weggetje dat naar het meer leidde. Daar spuugde hij hem op zijn ogen; hij deed het niet om hem te beledigen, maar uit liefde. Vervolgens wreef hij met zijn lange vingers over de oogleden van de blinde man en glimlachte. “Merk je al iets?”, vroeg hij.

            Op dat zelfde ogenblik verscheen een intens licht in de ogen van de blinde man. Zijn gezicht klaarde op, de rimpels trokken weg uit het bedroefde gelaat dat nu de glimlach van zijn weldoener weerkaatste en hij antwoordde: “ik zie de mensen alsof zij wandelende bomen zijn”.

            Na deze wonderbaarlijke handeling liep hij door de menigte heen en hield vlak voor mij stil. Het leek wel of ik hem kende van een heel lang verleden, een oude bekende. Zijn kleren verschilden niet veel van die van Petrus en Andreas, twee gelovigen die ook uit Betsaida kwamen. Hij deed een stapje naar achteren, strekte zijn arm in mijn richting en zei: “ga mee!”

            En ik ging mee. Vanaf dat ogenblik ben ik bij hem gebleven als zijn meest getrouwe bediende en vergezelde hem op al zijn tochten. Gelovigen en niet-gelovigen brachten hun zieke familieleden om genezing te vinden of luisterden naar zijn woorden om hun honger naar de waarheid te stillen.

            Jeruzalem is een grote stad. Mensen uit alle hoeken van de wereld komen daar tezamen. De vele huizen deden mij denken aan de evenzo vele golven, die ik zag, geabsorbeerd door het water en met mijn hand in de veilige hand van mijn vader, in de tijd dat hij mij leerde omgaan met het meer. Daar was alles zo vredig mooi, - of was het misschien gewoon een andere tijd, of kinderlijke zorgeloosheid? Onrustig waren alleen de groenblauwe golven die in de late namiddag zachtjes het zand opkabbelden om mijn primitieve bouwwerken om te gooien die ik, kleine jongen, langs de waterkant gebouwd had, terwijl mijn vader de kapotte mazen van de netten herstelde. Soms bracht de vloed, zonder dat wij er om vroegen, grote stukken hout, takken en algen die leken geboren en herboren te worden in het gewoel van het water. Zo nam de ene keer het water iets mee, de andere keer brachten de golven het weer terug, op het juiste uur en in gestage arbeid zonder klachten van de woeste en niet te commanderen natuur.

            Jeruzalem is ook heel anders dan Betsaida. Iedere dag opnieuw stootte het mij tegen de borst als ik de kwelling zag die de wacht van Caesar in de heilige stad veroorzaakte. Op een keer stond er een man naar een groep Romeinse soldaten te kijken, die oprukten tegen de Joden op het grote Vreemdelingenplein. De man zei tegen mij, alsof hij me kende: “ik weet wel wie jouw God is, het is die man van vrede”, en hij vervolgde, “maar is er dan niemand in heel Israël die het aandurft om een opstand te beginnen tegen Rome?”. Hij bedekte de helft van zijn gezicht met een jas die hij over zijn hoofd heen gooide en probeerde zich in de menigte te verbergen. “Pilatus is de bloedzuiger van de laatste druppel joods bloed”, zei hij nog.

            Het was Barabbas, een zeloot die Israël wenste te bevrijden van de Romeinse overheersing. Hij zal ongeveer 30 jaar oud geweest zijn en had zwarte haren, een baard en in zijn gezicht was een dun lidteken zichtbaar. Misschien een klap gehad met een zwaard? Wat zochten zij eigenlijk, de meester en hij? Barabbas vond dat als hij de Messias was, hij ons wel moest verlossen van onze vijanden. Ik merkte op: “maar wil hij wel een bevrijder zijn?”. En zei ook nog: “je moet zijn weg niet aan jouw wensen aanpassen. Op mijn tochten over deze aardkloot heb ik wel gemerkt dat het niet Jezus’ bedoeling is om de aardse roem van Israël te herstellen, maar om ons van onze zonden te verlossen”.

            “Ga met mij mee”, zei Barabbas.

            Mijn hart klopte onstuimig, maar ik zei nee.

            Hij hield aan, “kom op, ga mee”.

            “Nee!”

            Voordat hij, op de middag van die toevallige ontmoeting, door de menigte werd opgeslokt, die zich vanaf het plein in de nauwe straatjes van Jeruzalem propte, zei Barabbas: “de zeloten zijn niet bang van Rome”.

            Het is al laat als ik Betsaida verlaat, misschien wel voor de laatste keer. Ik voel dat ik terug moet keren naar Jeruzalem, dat daar de bestemming van mijn toekomst  ligt. Sinds hij tegen mij gezegd heeft “ga mee”, is er heel veel tijd verstreken en zijn er velen gestorven. Jezus en Barabbas, zijn ieder hun eigen en enige dood gestorven.

            Een halve maan daalt uit de hemel en lijkt het water van het meer van Galilea te raken. Het duurt lang voordat ik bij de poort van het stadje aankom, alsof ik vastzit of geketend ben aan de nacht. Maar ik bied weerstand en vervolg mijn weg. Vier dagen na de executie van Jezus op Golgota, kwam ik, Filippus, er achter dat het geloof veel weg heeft van de wateren van een rivier – hoe ondieper de rivier des te warmer het water. Op dat ogenblik begon ik er van te dromen om het evangelie te verkondigen op vele plaatsen van de wereld, in naam van God, te beginnen bij Asdode, Caesarea tot zelfs het verachte Samaria, ver buiten de grenzen van Betsaida, waar mijn niet te ontraadselen levensloop een aanvang genomen had.

 

Translated by Andre Oliehoek

 

 

 

 

 

Livros | Biografia | Contos e Crônicas | E-mail | Página principal